Năm nay tròn 6 năm khởi động cơ chế “Hợp tác sông Lan Thương – Mê Công”. Trong 6 năm qua, 6 nước dọc sông gồm Trung Quốc, Việt Nam, Thái Lan, Cam-pu-chia, Lào, Mi-an-ma không ngừng làm sâu sắc tình hữu nghị láng giềng tốt đẹp, tiếp tục thúc đẩy hợp tác thiết thực. “Hợp tác sông Lan Thương – Mê Công” đã trở thành cơ chế hợp tác tiểu vùng tràn đầy sức sống và tiềm năng phát triển nhất, tiếp thêm “nguồn nước” cho sự phát triển của các nước.

Thế nhưng, giống như các cơ chế hợp tác song phương và đa phương khác mà Trung Quốc tham gia, cơ chế “Hợp tác sông Lan Thương – Mê Công” cũng gặp phải sự quấy nhiễu từ Mỹ. Dự án mang tên “Giám sát Đập Mê Công (MDM)” do Bộ Ngoại giao Mỹ tài trợ từng nhiều lần công bố số liệu khác xa với thực tế, thổi phồng các con đập Trung Quốc ở thượng nguồn sông Lan Thương – Mê Công gây “tác động tiêu cực đến thủy văn” khu vực hạ nguồn, nhằm thúc đẩy dư luận trong khu vực chuyển hướng sang phản đối Trung Quốc.

Các nghiên cứu gần đây cho thấy, cái gọi là dự án “Giám sát Đập Mê Công” của Mỹ xuất hiện sai sót lớn trong việc giám sát, lấy số liệu giám sát hồ nước Tiểu Loan trên lưu vực sông Lan Thương – Mê Công trong 3 khoảng thời gian của năm 2020 làm ví dụ, số liệu quan trắc của dự án “Giám sát Đập Mê Công” bằng phương thức viễn thám vệ tinh đã đưa ra kết luận trái ngược hoàn toàn so với mực nước thực tế lên xuống đo được với sai số từ 3-10 mét. Đứng trước sự thật không thể chối cãi, “Giám sát Đập Mê Công” buộc phải đăng bài thừa nhận sai lầm trên tài khoản Facebook, sửa lại con số sai sót của dự án nghiên cứu này.

Trên thực tế, đây không phải lần đầu tiên Mỹ sử dụng sông Mê Công để gây “cuộc chiến nước” với Trung Quốc. Năm 2020, “Con mắt Trái đất”, một tổ chức phi Chính phủ của Mỹ công bố cái gọi là báo cáo, chỉ trích Trung Quốc chặn 280 tỷ mét khối nước sông ở thượng nguồn. Trên thực tế, hồ nước Trung Quốc có dung tích lớn nhất trên thượng nguồn chỉ chứa được 42 tỷ mét khối nước. Báo cáo rõ ràng trái với sự thật này không có bất cứ giá trị khoa học nào, đã bị nhiều chuyên gia thủy lợi quốc tế nhận định là có sai sót lớn.

Sở dĩ Mỹ rắp tâm phá hoại hợp tác giữa Trung Quốc với các nước Lan Thương – Mê Công, là nhằm đổ lỗi cho việc hạn hán ở khu vực hạ nguồn do thiên tai gây nên là các con đập thượng nguồn “chặn nước”, cố tình đánh lạc hướng dư luận, tạo nên điểm nóng, kích động quan hệ các nước trong khu vực, phá hoại không khí hợp tác sông Lan Thương – Mê Công. Thực ra, điều này càng phản ánh sự thành công của cơ chế “Hợp tác sông Lan Thương – Mê Công”.

Sáu nước dọc sông Lan Thương – Mê Công đã xây dựng cơ chế chia sẻ thông tin hiệu quả và hợp tác thiết thực trong lĩnh vực tài nguyên nước. Trung Quốc đã cung cấp miễn phí những dữ liệu thủy văn mùa lũ sông Lan Thương cho Ủy hội sông Mê Công và các nước hạ nguồn trong 18 năm liền, tích cực hỗ trợ các nước hạ nguồn đưa ra kế hoạch phòng, chống lũ lụt và giảm nhẹ thiên tai. Từ khi thành lập cơ chế “Hợp tác sông Lan Thương – Mê Công” đến nay, Trung Quốc đã hơn 10 lần thông báo khẩn cấp tình hình về sự thay đổi lớn lượng nước đầu ra của Trạm Thủy điện Cảnh Hồng, tỉnh Vân Nam. Tại Hội nghị cấp cao “Hợp tác sông Lan Thương – Mê Công” lần thứ 3, Trung Quốc tuyên bố chia sẻ thông tin thủy văn của sông Lan Thương trong cả năm với các nước tại lưu vực sông Mê Công, việc này sẽ thúc đẩy hơn nữa mức độ hợp tác thông tin về tài nguyên nước sông Lan Thương – Mê Công.

Hợp tác sông Lan Thương – Mê Công dựa vào nguồn nước, nhưng lại không chỉ giới hạn bởi nguồn nước. Số liệu cho thấy, năm 2021, kim ngạch thương mại giữa Trung Quốc với 5 nước sông Mê Công đạt gần 400 tỷ USD, tăng khoảng 23% so với cùng kỳ. Cùng với việc hợp tác phòng, chống dịch không ngừng đi vào chiều sâu, toàn tuyến đường sắt Trung – Lào khai thông vận hành, Hiệp định Thương mại tự do Trung Quốc – Cam-pu-chia chính thực thực thi, việc hợp tác thiết thực giữa các nước dọc sông Lan Thương – Mê Công đã đóng vai trò quan trọng trong thúc đẩy phục hồi kinh tế các nước và chấn hưng sự phồn thịnh trong khu vực.

Mỹ đã dùng báo cáo sai sự thật để thổi phồng vấn đề tài nguyên nước của sông Lan Thương – Mê Công. Cho dù là thực sự quan tâm các nước sông Mê Công hay kích động quan hệ các nước dọc sông, thì cũng không cần phải giải thích. Đằng sau giám sát đập Lan Thương – Mê Công ẩn giấu một động cơ khó lường.